ΥΠΟΒΆΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΆΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΏΜΑΤΟΣ

28 July 2016

Ο Γλωσσικός Οδηγός μας για την Αυτοπροστασία από τον Αντισημιτισμό δείχνει στο κοινό πώς να αναγνωρίζει και να αντιστέκεται στη χειραγώγηση όταν έρχεται αντιμέτωπο με αντισημιτική ρητορική. Χρησιμοποιούμε αληθινά παραδείγματα, που έχουν εντοπιστεί από τα παρατηρητήρια του Get the Trolls Out, και αποκαλύπτουν τα ανεπαίσθητα ρητορικά κόλπα που χρησιμοποιούνται συνήθως για την πλύση εγκεφάλου του κοινού προς την κατεύθυνση του μίσους και των διακρίσεων κατά των Εβραίων.

Από την Anna Szilagyi

Παρότι οι γνώσεις μας για τη γενοκτονία έξι εκατομμυρίων Εβραίων από τη Ναζιστική Γερμανία και τους συνεργάτες της στηρίζονται σε ιστορικά στοιχεία, στην αντισημιτική ρητορική το Ολοκαύτωμα συχνά υποβαθμίζεται ή  αμφισβητείται. Παρακάτω παρουσιάζονται οι πιο συνηθισμένες μορφές χειραγώγησης που χρησιμοποιούνται για να μειωθεί η σημασία του ή να αμφισβητηθεί το ίδιο το Ολοκαύτωμα1. 

1. Κάποιοι ομιλητές υποβαθμίζουν τη γενοκτονία των Εβραίων, χρησιμοποιώντας ένα ακατάλληλο, ανεπίσημο λεξιλόγιο όταν αναφέρονται σε αυτή. Το Μάρτιο του 2016, για παράδειγμα, το Βρετανικό Κόμμα των Εργατικών απέπεμψε ένα από τα μέλη του επειδή δημοσίευσε αντισημιτικά άρθρα στο διαδίκτυο. Μεταξύ άλλων, ο πολιτικός αμφέβαλλε για το κατά πόσον η εξολόθρευση έξι εκατομμυρίων θα έπρεπε να απασχολεί τον κόσμο. Αμφισβητούσε το «φόρτωμα με ενοχές για το Ολοκαύτωμα». Σε αυτή την περίπτωση, η ανεπίσημη γλώσσα υποδεικνύει επίσης ότι ο ομιλητής δεν παίρνει το ζήτημα στα σοβαρά, αλλά μάλλον το υποτιμά. «Το φόρτωμα με ενοχές» είναι μια ανεπίσημη έκφραση που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν συνήθως σε σχέση με προσωπικά ζητήματα. Είναι φυσιολογικό να μιλάμε για «φόρτωμα με ενοχές» αν ξεχάσουμε να τηλεφωνήσουμε σε έναν φίλο μας. Κάνοντας όμως λόγο για «φόρτωμα με ενοχές» μιλώντας για μια γενοκτονία, τη συστηματική δολοφονία εκατομμυρίων ανθρώπων, είναι ιδιαίτερα ακατάλληλο και προσβλητικό.

2. Το να αναφέρεται το Ολοκαύτωμα όταν το θέμα είναι άλλες γενοκτονίες μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση της έννοιας της γενοκτονίας , μιας πράξης «που τελείται με σκοπό να καταστρέψει το σύνολο ή μέρος μια εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας». Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις, οι ομιλούντες χρησιμοποιούν τέτοιες συγκρίσεις για να πετύχουν έναν πολύ διαφορετικό σκοπό – να υποβαθμίσουν τη μαζική δολοφονία έξι εκατομμυρίων Εβραίων. Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, ένας ακροατής που τηλεφώνησε στο στούντιο κατά τη διάρκεια ραδιοφωνικής εκπομπής, είπε: «Έχουν συμβεί πολλά Ολοκαυτώματα…» Αναφερόμενος στη γενοκτονία των Εβραίων στον πληθυντικό («Ολοκαυτώματα»), ο ακροατής επιδίωκε να υποβαθμίσει τη μαζική δολοφονία.

3. Άλλες φορές χρησιμοποιείται μια υπο-περίπτωση της αντιστροφής θύματος-θύτη, την οποία μπορούμε να ονομάσουμε αντιστροφή γενοκτονίας, προκειμένου να υποβαθμιστεί το Ολοκαύτωμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι Εβραίοι που στην πραγματικότητα ήταν τα θύματα μια γενοκτονίας, κατηγορούνται ψευδώς για μαζικές δολοφονίες. Σχεδόν 50.000 Έλληνες Εβραίοι σκοτώθηκαν στα στρατόπεδα θανάτου των Ναζί. Παρόλα αυτά, τον Ιανουάριο του 2016, η Ελληνική ακροδεξιά εφημερίδα Ελεύθερη Ώρα περιέγραψε ένα ιστορικό γεγονός, την εξέγερση των Εβραίων της διασποράς στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, που περιλάμβανε και θηριωδίες κατά Ρωμαίων και Ελλήνων, ως μια γενοκτονία. Δημαγωγώντας, η εφημερίδα έκανε λόγο στο πρωτοσέλιδό της για τη «μεγάλη σφαγή των Ελλήνων από τους Εβραίους». 

4. Άλλη μια τυπική μορφή αντιστροφής θύματος-θύτη είναι όταν οι ομιλητές υποστηρίζουν ότι ο κόσμος έχει κουραστεί από τις συζητήσεις για το Ολοκαύτωμα. Ο πρώην Δήμαρχος του Μπράντφορντ, στην Αγγλία, για παράδειγμα, αναδημοσίευσε το tweet μιας εικόνας με τα λόγια: «Το εκπαιδευτικό σας σύστημα σας μιλάει μόνο για την Άννα Φρανκ και τα 6 εκατομμύρια Σιωνιστών που σκοτώθηκαν από τον Χίτλερ…». Το tweet επανέφερε τα αντισημιτικά κλισέ των προνομίων και της χειραγώγησης από τους Εβραίους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το tweet παρουσίασε ως θύματα τους μαθητές, που μαθαίνουν για το Ολοκαύτωμα στα μαθήματα ιστορίας, παρά τα έξι εκατομμύρια Εβραίων που εξοντώθηκαν στα στρατόπεδα του θανάτου (και τους οποίους το tweet παραπλανητικά χαρακτηρίζει ως «Σιωνιστές»). Αυτή η εκ του πονηρού μετατόπιση ευτέλισε το Ολοκαύτωμα.  

5. Όταν οι πράξεις των ακροδεξιών, φασιστικών, Ναζιστικών πολιτικών μορφών της δεκαετίας του 1920, του 1930 και του 1940 συζητούνται με θετικό τρόπο, χωρίς καμιά αναφορά στο Ολοκαύτωμα, αυτό αποτελεί μια σιωπηρή μορφή σχετικοποίησης της γενοκτονίας. Παρότι δεν εκφράζεται άμεσα, σε τέτοιες περιπτώσεις το υπονοούμενο  είναι ότι η μαζική δολοφονία των Εβραίων, δεν έχει καμιά - ή έχει ελάχιστη μόνο - σημασία. Για παράδειγμα, ένα μέλος του Ουγγρικού ακροδεξιού κόμματος Jobbik περιέγραψε σε μια δημοσίευση στο Facebook, τον Gyula Gömbös — επικεφαλής μιας εξτρεμιστικής, αντισημιτικής ουγγρικής οργάνωσης τη δεκαετία του 1920, και Πρωθυπουργό της Ουγγαρίας από το 1932 έως το 1936 — ως μια «εξέχουσα πολιτική μορφή». Παρότι ο Gyula Gömbös πέθανε το 1936, έπαιξε καθοριστικό πολιτικό ρόλο στη διάδοση του αντισημιτισμού στην Ουγγαρία κατά τις δεκαετίες που προηγήθηκαν του Ολοκαυτώματος. Χαρακτηρίζοντάς τον «εξέχουσα πολιτική μορφή», ο πολιτικός αγνόησε το παρελθόν του και κατά συνέπεια υποβάθμισε τη γενοκτονία.  

Εάν τα παραπάνω περιστατικά υποτιμούν τη σημασία της μαζικής δολοφονίας των Εβραίων, υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρώπων που αρνούνται τη γενοκτονία. Αυτό συνήθως συμβαίνει μέσω ακραίων, υπερβολικών δηλώσεων, όπως δείχνουν τα παρακάτω παραδείγματα:       

1. Ένας χρήστης του Twitter στο Ηνωμένο Βασίλειο αρνήθηκε το Ολοκαύτωμα λέγοντας ότι: «Κανένας δε μπορεί να μας δείξει στο Άουσβιτς ή οπουδήποτε αλλού ούτε ένα από αυτά τα χημικά σφαγεία». Αυτό το άτομο ήθελε να τονίσει ότι η γενοκτονία των Εβραίων είναι ένα απόλυτο ψέμα. Στο tweet, οι δυο αόριστες αντωνυμίες («κανείς» και «οπουδήποτε») είναι εργαλεία ενίσχυσης. Το tweet αρνείται το ιστορικό γεγονός ότι οι Ναζί χρησιμοποίησαν θαλάμους αερίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης για να δολοφονήσουν Εβραίους. Οι αντωνυμίες ενισχύουν αυτό το ψέμα υπονοώντας εσφαλμένα ότι κανείς δεν έχει δει ποτέ τους θαλάμους αερίων και ότι δεν υπάρχει κανένα μέρος όπου θα μπορούσε να τους δει. 

2. Ένας πολιτικός ακτιβιστής στο Βέλγιο αναφέρθηκε σε «ψεύτικους θαλάμους αερίων που κατασκευάστηκαν στο Χόλυγουντ το 1946 με την σφραγίδα του Steven Spielberg». Αυτή η δήλωση αρνείται το Ολοκαύτωμα τέσσερις φορές. Αναφερόμενος σε «ψεύτικους θαλάμους αερίων», ο συγγραφέας υπονοεί ότι η ύπαρξη θαλάμων αερίων είναι ένα ψέμα που κατασκευάστηκε για να χειραγωγήσει τον κόσμο. Η χρονολογία, «το 1946» υποδηλώνει ότι οι θάλαμοι αερίων δε θα μπορούσαν να υπάρχουν καθώς χτίστηκαν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αναφορά στο «Χόλυγουντ» και τον «Stephen Spielberg» υπονοεί ότι το Ολοκαύτωμα είναι προϊόν φαντασίας και όχι γεγονός.  

Ένα ποικίλο ρητορικό οπλοστάσιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να υποστηρίξει την υποβάθμιση ή την άρνηση της γενοκτονίας έξι εκατομμυρίων Εβραίων. Όλα αυτά είναι εργαλεία μόνιμων προσβολών και συμβάλλουν στην εξάπλωση της παραπληροφόρησης και του μίσους.  

«1Επειδή η αρχική σημασία της λέξης Ολοκαύτωμα είναι «προσφορά θυσίας», υπάρχουν αντιδράσεις στη χρήση της. Η δολοφονία των Εβραίων, δεν ήταν μια προσφορά. Για το λόγο αυτό, τόσο στο Ισραήλ όσο και σε Εβραϊκούς κύκλους εκτός Ισραήλ, ο κόσμος συνήθως προτιμά να κάνει λόγο για τη Shoah. Προερχόμενη από την εβραϊκή γλώσσα, αυτή η λέξη σημαίνει «εξόντωση» ή «εξολοθρευτικός σίφουνας» και χρησιμοποιούνταν ήδη στα χρόνια του πολέμου για την αναφορά στην (εξόντωση) εξολόθρευση των Εβραίων από τους Ναζί στην Πολωνία» (Νικώντας τον αντισημιτισμό – Εγχειρίδιο για εκπαιδευτές/ Overcoming Antisemitism - Handbook for Educators - CEJI 2012).